NUMARALI
HADİS-İ ŞERİF:
47 - (1756) حدثنا
أحمد بن حنبل
ومحمد بن
رافع. قالا:
حدثنا
عبدالرزاق.
أخبرنا معمر
عن همام بن
منبه. قال: هذا
ما حدثنا أبو
هريرة عن رسول
الله صلى الله
عليه وسلم.
فذكر أحاديث
منها. وقال:
قال
رسول الله صلى
الله عليه
وسلم (أيما
قرية دخلتموها،
وأقمتم فيها،
فسهمكم فيها.
وأيما قرية
عصت الله
ورسوله، فإن
خمسها لله
ولرسوله، ثم
هي لكم).
[ش
(أيما قرية
دخلتموها) قال
القاضي: يحتمل
أن يكون
المراد
بالأولى
الفيء الذي لم
يوجف المسلمون
عليه بخيل
ولا
ركاب، بل جلا
عنه أهله أو
صالحوا عليه.
فيكون سهمهم
فيها أي حقهم
من العطايا
كما يصرف
الفيء. ويكون
المراد
بالثانية ما
أخذ عنوة
فيكون غنيمة،
يخرج منه
الخمس وباقية
للغانمين. وهو
معنى قوله: ثم
هي لكم، أي
باقيها].
{47}
Bize Ahmed b. Hanbel ile
Muhammed b. Râfi' rivayet ettiler. (Dedilerki): Bize Abdürrazzâk rivayet etti.
(Dediki): Bize Ma'mer, Hemmâm b. Münebbih'den naklen haber verdi. Hemmâm: Bize Ebâ
Hureyre'nin Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'den rivayet ettikleri
şunlardır; diyerek bir takım hadîsler zikretmiş; ezcümle şöyle demiştir: Resûlullah
(Sallallahu Aleyhi ve Sellem):
«Herhangi bir beldeye
varır da orada ikâmet ederseniz, hisseniz oradadır. Hangi belde Allah ve
Resulüne isyan ederse, o beldenin beşte biri Allah ve Resulün'e âîddir. Sonra o
(geri kalanı) sizindir.» buyurdular.
İzah:
Kaadî İyâd'ın beyanına
göre Resûlullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in buradaki ilk cümlesinden murâd
ihtimal ki fey'dir. ikinci cümle ile de ganimeti kasdetmiş olacaktır.
Ulemâ fey' ile ganimet
arasında fark görmüşlerdir.
Fey': Küffarın çekilip
gitmesi veya müslumanlarla sulh yapmaları neticesinde onlardan harpsiz darbsiz
alınan mallardır. Bu mallar beşte biri ayrılmaksızın müslümanların yararına
sarfolunur.
Ganimet ise: Küffarla
harb ederek alınan mallardır. Bunların hükmü beşe taksim edilerek biri Allah ve
Resulü'nün hakkı olmak üzere ayrıldıktan sonra geri kalanı gaziler arasında
taksim olunmaktır. Bâzan fey' ve ganimet kelimeleri müteradif olarak aynı
mânâda kullanıldıkları gibi fey'; dönüş ve gölge mânâlarına da gelir.
Fey'in beşe taksim
edilmeyeceğine kail olanların delili bu hadîstir. imam Şâfii'ye göre fey' de
beşe taksim edilir. ibni'l-Münzir: «Şafiî'den önce fey'in beşe taksim
edileceğini söyleyen hiç bir âlim bilmiyorum!» demiştir.